Bemestingsvrije stroken langs waterlopen

Looptijd: mei 2017 – oktober 2018
Opdrachthouder: Bodemkundige Dienst van België (coördinator) & ILVO
Financiering: VLM

Kader en doelstelling

Het doel van het onderzoek was aanbevelingen formuleren voor goede landbouwpraktijken en het beleid met betrekking tot best beschikbare bemestingstechnieken en aangewezen breedtes voor de bemestingsvrije stroken langs de Vlaamse waterlopen. De specifieke onderzoeksvragen hierbij waren ‘Wat is het relatieve effect van de breedte van de bemestingsvrije strook en de bemestingstechniek op nutriëntenverliezen naar het oppervlaktewater?’. En wat zijn de financiële gevolgen voor de landbouwers als de breedte van de bemestingsvrije stroken wordt aangepast? Het zwaartepunt lag hierbij op het meemesteffect, maar daarnaast werd ook een inschatting gemaakt van de (plaats specifieke) rol van andere factoren op de waterkwaliteit.

Aanpak

Het onderzoek bestond uit verschillende luiken:

  1. In beeld brengen voor welke gebieden in Vlaanderen er naast het meemesteffect ook andere factoren een grote rol spelen voor wat betreft het risico op nutriënteninstroom.
  2. Inventarisatie en analyse van de gebruikte bemestingstechnieken in Vlaanderen voor toediening van organische en minerale meststoffen.
  3. Uitvoering van proeven om het spreidingspatroon van de meststoffen voor de meest relevante mesttoedieningstechnieken in Vlaanderen.
  4. Opmaken van een kosten-batenanalyse voor de Vlaamse landbouw en een impactanalyse voor de waterkwaliteit voor verschillende afgeleide scenario’s.
  5. Kennisoverdracht en sensibilisering.

Resultaten

  • Bemestingsvrije stroken betreffen ±150 000 percelen hetzij ± 30% van het akker- en weilandareaal in Vlaanderen, met een totale grenslengte van ± 25 000 km.
  • Er zijn belangrijke verschillen in het risico in meemesten tussen bemestingstechnieken:
    • Hoog risico bij breedwerpige technieken zonder kantstrooien;
    • Kantstrooi-technieken reduceren het risico op meemesten en worden meer en meer door landbouwers en loonwerkers gebruikt;
    • Sommige kantstrooitechnieken geven lokale overbemesting.
  • Totale jaarlijkse meemesthoeveelheden zijn gering vergeleken met andere transportwegen (run-off, drainage, grondwater), maar meemesten kan piekbelastingen > 50 mg nitraat per liter geven. Het toepassen van bemestingsvrije stroken zorgt voor significante verbetering, maar er is weinig draagvlak bij de landbouwsector.

Publicaties